باب: بيع
الغرر وحبل
الحبلة.
61. ĞARAR SATIMI, ANA KARNINDAKİ YAVRUNUN DOĞURMASI ZAMANINDA
BEDELİ ÖDENMEK ÜZERE HAYVAN SATIMI
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: أخبرنا
مالك، عن نافع،
عن عبد الله
ابن عمر رضي
الله عنهما: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم نهى عن
بيع حبل
الحبلة، وكان
بيعا يتبايعه
أهل الجاهلية،
وكان الرجل
يبتاع الجزور
إلى أن تنتج
الناقة، ثم
تنتج التي في
بطنها.
[-2143-] Abdullah İbn Ömer r.a. şöyle demiştir: Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem, vadesi, devenin karnındaki yavrunun yavrusunun doğumuna kadar
belirlenerek yapılan satım'ı yasakladı. Bu, cahiliye devrinde halk'ın yaptığı
bir satım idi. Cahiliye devrinde kişi, hayvan'ın karnındaki yavrunun doğum yapması
zamanında bedelini vermek şartıyla deve satın alırdı.
AÇIKLAMA: Buhari, konu
başlıiı ile, Ahmed İbn Hanbel'in, İbn İshak'ın, Nafi'den, onun da İbn Ömer'den
rivayet ettiği şu hadis'e işaret etmektedir: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem ğarar satışını yasakladı."
Müslim, ğarar satışının yasaklanması ile ilgili hadisi Ebu
Hureyre'den, İbn Mace ise İbn Abbas'tan rivayet etmiştir.
Ahmed İbn Hanbel, İbn Mes'ud'dan merfu olarak şunu rivayet
etmiştir: "Sudaki balığı satmayın. Çünkü bu ğarardır."
Ğarar Satışı Nedir?
Sudaki balığın satışı, ğarar satışının türlerinden biridir.
Havadaki kuşun, mevcut olmayan, bilinmeyen şeyin, kaçak kölenin satımı da bu
kapsama girer.
Nevevi şöyle demiştir: Ğarar satışı konusundaki yasak, satış konusu
ile ilgili temel kurallardan biridir. Bunun kapsamına pek çok şey girer.
Ğarar'ın kapsamından yalnızca iki şey istisna edilir:
1. Satılan malın kapsamına tebean dahil olan şeyler ki bunların
tek başına satımı caiz değildir.
2. Değerinin düşük olması veya ayrılıp belirgin hale
getirilmesindeki zorluk sebebiyle ğarar şeklinde satımına müsamaha gösterilen
şeyler.
Evin arazisinin satımı, memesinde süt bulunan hayvanın, hamile
hayvanın satımı ilkine girer starlı cübbe satımı, su satıcısından su içmek de
ikincisine gırer.
Hadisin Arapça aslında yer alan ........
"Habelu'l-hable" satışı iki farklı şekilde açıklanmıştır:
1. Hamne hayvanın karnındaki yavrunun doğuracağı yavrunun
satımı. Bu durumda, henüz mevcut olmayan bir şeyin satımı söz konusu olduğundan
(bey-i ma'dum sebebiyle) satım akdi yasaklanmıştır.
2. Satım bedelinin, hamile hayvanın yavrusunun yavrusu doğunca
ödenmek üzere yapılan satım. Bu durumda satım akdi, bedelin ödeme süresinin
belli olmaması sebebiyle yasaklanmıştır.
Alimlerin bu konudaki görüş ayrılıkları aslında bir şeyin
değersiz olup olmadığı, ayrılmasının kolayolup olmadığı konusu ile ilgilidir.
İleride Ubeydullah İbn Ömer, Nafi' ve İbn Ömer yolu ile gelen şu
hadis: "Cahiliye halkı deve etini, hayvanın yavrusunun yavrusunun
doğumunda bedeli ödenmek üzere satarlardı. Hz. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem
bunu yasakladı." Bunun yasaklanmasının sebebi, söz konusu satışın; mevcut
olmayan, bilinmeyen, teslimi mümkün olmayan bir şeyin satışı kapsamına dahil
olmasındandır. Bu yüzden ğarar satışına dahildir.